مقدمه‌ای بر یادگیری و روش مونته سوری

دکتر ماریا مونته سوری بنیان گذار روش مونته سوری می گوید: یک کودک نه تنها امید بلکه یک وعده برای بشریت است.

این حرف به نظر ساده می رسد، اما اگر آن را با دقت مطالعه کنید به این مفهوم پی می برید که کودکان کوچک ما چقدر عجیب و شگفت‌انگیز هستند. یک کودک دارای پتانسیل نامحدودی است و ما به عنوان والدین برای رشد و اکتشاف در محیطی شاد، امن و مثبت به آن‌ها بالی برای پرواز می‌دهیم.

من هر بار که چیزی راجع به این موضوع می‌خواندم، بیش تر از قبل غافلگیر می شدم. من دوره ی روش مونته سوری را در خانه با همراه با قدم‌های کوچک فرزندم آغاز کردم و تغییرات کوچکی را در زندگی روزمره‌مان ایجاد می‌کردم. در نتیجه باید بگویم من واقعاً خدا را شاکر هستم که تصورات و باور های قبلی خودم را پشت سر گذاشتم و به جای آن شروع به دنبال کردن نشانه‌های فرزندم کردم.

 من بسیار خوشحالم و هیجان‌زده هستم که می توانم تمام اطلاعات خود را در مورد آموزش روش مونته سوری را با والدین شگفت‌انگیزی مثل شما به اشتراک بگذارم! امیدوارم این مطلب در مورد روش مونته سوری برای شما و بچه‌های شما مفید واقع شود. 

روش مونته سوری

وقتی در مورد آموزش اولیه یا روش مونته سوری صحبت می‌کنیم، والدین اغلب احساس می‌کنند که این یک سیستم تک بعدی است که تنها حول محور آموزش می‌چرخد؛ اما فلسفه روش مونته سوری بسیار عمیق‌تر از این است؛ روش مونته سوری یک شیوه زندگی و یک دیدگاه از دوران کودکی است. 

به بیان بسیار ساده‌تر روش مونته سوری تنها یک روش یادگیری و یا سیستم آموزشی نیست بلکه "آمادگی برای زندگی" است و از همان ابتدای تولد نوزاد شروع می‌شود. همه چیز این روش در مورد ارائه یک محیط سالم و اکتشافی است که کودک با استقلال، خلاقیت و حس "بودن" پرورش پیدا کند. به عنوان والدین، این یک مسئولیت و امتیاز برای ما است که فرزندانمان را برای بهترین آغاز زندگی شگفت‌انگیز خودشان آماده کنیم.

۰ - ۶ سالگی

۰ - ۶ سالگی به عنوان "مرحله بنیادی" کودک در نظر گرفته می‌شود و آینده او بستگی به این 6 سال حیاتی دارد. این موضوع برای ما به عنوان والدین یا مراقبان بسیاری مهم است ما باید مطمئن شویم که به کودک حمایت، عشق، گوشی برای شنیدن و احترام می‌دهیم تا آن‌ها را برای مواجهه با جهان بیرون آماده کنیم. این آمادگی تنها آموزش حروف الفبا، اعداد یا رنگ‌ها نیست بلکه باید یاد بگیرند که به چه چیزهایی نیاز یا علاقه دارند و ما باید این محیط را برای آن‌ها فراهم کنیم تا این مخلوقات کوچک خلاقیت خود را پیدا کنند.

دکتر ماریا مونته سوری بنیان‌گذار روش مونته سوری معتقد است که کودکان زمانی یادگیری بهتری دارند که مجاز هستند از غریزه یا کنجکاوی طبیعی خود استفاده کنند. ما اغلب خلاقیت، تخیل و هوش آن‌ها را دست‌کم می‌گیریم چون شرایط اجتماعی ما باعث می‌شود که ما باور کنیم که بچه‌ها همیشه به کمک نیاز دارند. از آنجایی که وظیفه‌ی ما مراقبت از کودکان است ما اغلب فکر می‌کنیم که کودکان برای هر کاری بیش از اندازه کوچک هستند و این تفکر، مانع بروز خلاقیت، هوش و غرایز طبیعی آن‌ها می‌شود؛ و بدتر از همه ما این باور را به آن‌ها القا می‌کنیم که آن‌ها قادر به انجام کاری نیستند و همیشه به کمک نیازمند اند.

اما حقیقت چیز دیگری است. اگر با دقت به آن‌ها بنگریم، خواهیم فهمید که کودکان ما بیش از آنچه فکر میکنیم توانایی دارند؛ آن‌ها هم خلاق هستند! ذهن آن‌ها مانند یک اسفنج، جذب کننده است آن‌ها آماده اند تا همه چیز را کشف کنند و آنچه را نیاز است یاد بگیرند نه آنچه را ما به آن‌ها دیکته میکنیم.

هر کودکی به دنبال فرصتی برای اکتشاف است نه برای وقت کشی. آن‌ها غرق موضوعی می شوند تا اکتشاف خود را آغاز کنند. یادگیری یک غریزه طبیعی هر کودک است و ذهن کنجکاو او از هر فرصتی که پیش می‌آید استفاده می‌کند. شگفت‌انگیز است که چگونه کودکان یا نوزادان به اسباب‌بازی‌های جذاب یا اسباب بازی های موسیقی دار توجه نمی‌کنند، بلکه به جای آن به بسته‌بندی‌های مقوایی توجه می‌کنند. یک کودک تلاش خواهد کرد که آن جعبه را واکاوی کند و با پوشش حبابی روی آن بازی کند. حتی ممکن است سعی کند آن را پاره کند. این همان محیطی است که او برای اکتشاف و غنی‌سازی ذهن خود به همراه حضور شما، نیاز دارد.

کودکان به ما از آنچه نیاز دارند سرنخ‌ها و نشانه‌هایی می‌دهند و اگر حتی تعداد کمی از آن‌ها را دنبال کنیم، قادر خواهیم بود محیطی را فراهم کنیم که در آن یک کودک بتواند رشد کند و مانند یک غنچه شکوفا شود. کودکان نوپا مظهری از توانایی عالی ذهن برای جذب اطلاعات از همه‌ی محیط اطراف خود هستند.

ماریا در روش مونته سوری معتقد است که "ذهن جاذب" از همه چیز استقبال می‌کند، امید خود را در هر چیزی قرار می‌دهد، این ذهن بر روی همه چیز باز است فقر را به‌طور مساوی با ثروت می‌پذیرد، هر دین و عقاید و عادات را می‌پذیرد و همه چیز را به خود اختصاص می‌دهد. این یعنی یک کودک.

وظیفه‌ی ما به عنوان والد، مراقب یا مربی چیست؟

وقتی به ما احتیاج دارند، می‌توانیم آنجا باشیم. نه به عنوان یک دیکتاتور مقتدر، بلکه به عنوان یک تسهیل‌کننده آرام و محتاط. ما باید نقاط قوت آن‌ها را باور کنیم، ما باید به آن‌ها اعتماد کنیم، به آن‌ها ایمان داشته باشیم و مهم‌تر از همه با آن‌ها صبور و شکیبا باشیم. ما می‌توانیم یک "محیط امن " فراهم کنیم که به آن‌ها کمک می‌کند تا اکتشاف کنند و از استقلال خود لذت ببرند.

اغلب والدین دوست دارند بدانند که چطور می‌تواند روش مونته سوری را در خانه اجرا  کنند بدون صرف پول زیادی برای خرید وسایل گران‌قیمت. در مورد این موضوع به‌طور مفصل در مقاله بعدی صحبت خواهیم کرد، اما به طور خلاصه می‌توانم بگویم با دخیل کردن کودک در کارهای روزمره  در خانه می‌توانید روش مونته سوری به زیبایی اجرا کنید.  ممکن است چیزهایی خراب شود یا خانه کثیف شود و یک آشفتگی در شما ایجاد کنند؛ اما همه این‌ها بخشی از فرآیند یادگیری است و باید به عنوان بخشی از فرایند یادگیری پذیرفته شوند!

روش مونته سوری فلسفه‌ای است که فراتر از دیواره‌ای کلاس درس می‌رود. ادغام روش مونته سوری در خانه‌های ما آسان است زیرا خانه جایی است که شما می‌توانید اکثر مهارت‌های عملی زندگی را پیدا کنید. بله منظورم از خانه داری یعنی وظایف اصلی مانند شستن سبزی‌ها، چیدن میز، شستن و مرتب کردن لباس‌ها، آبیاری گیاهان و غیره است. با درگیر کردن کودکان در کاره‌ای روزانه، اهمیت نظم و خانه داری را به آن‌ها یاد می‌دهید و به آن‌ها کمک می‌کنید تا یاد بگیرند که چگونه یک خانه در طول روز نگهداری می‌شود.

ولی از عزت نفس کودک غافل نشوید. عزت‌نفس وقتی رشد می‌کند که کودکان بفهمند که می‌توانند کارها را برای خودش به آن گونه که دوست دارد انجام دهند، یعنی زمانی که بتوانند از استقلال خود لذت ببرد بدون اینکه در تمام مدت نگرانی دقت و درست بودن کاری که انجام می دهد باشد. ما می‌توانیم با ارائه یک محیط امن برای کودک و با صبور بودن و ملایمت به این دست یابیم. 

این طور نیست که به‌سادگی بگویم به آن‌ها یاد دهید یک گل رز نقاشی کنند. تغییر دادن الگوی فرزند پروری کار ساده ای نیست و نیاز به صبر و تحمل زیادی دارد.تربیت کردن دشوار است. ولی انتخاب‌هایی که برای فرزندانمان می‌کنیم و خانواده‌ی ما واقعاً می‌تواند به ما در این کار سخت کمک کند تا از این دوره ی زندگی لذت ببریم؛ و از همه مهم‌تر، این کار کودکان ما را شاد، خلاق و خوش‌رفتار می‌کند.

کل فلسفه "پیروی از کودک"، " ایجاد راهی برای خلاق ماندن در مواجهه با زندگی است. به جای اینکه با تلویزیون، گوشی و تبلت این خلاقیت را از او بگیریم با روش مونته سوری باعث می‌شود ما احساس شادی و رضایت داریم و نتایج مثبتی در رفتار کودک، تمرکز، خلاقیت، انضباط شخصی، مهارت‌های حل مسئله و چیزهای دیگر را شاهد خواهیم بود.

یادآور می‌شوم که هر کودکی متفاوت است و ما اینجا فقط آماده‌ایم تا کاری را که برای فرزندمان بهتر است انجام دهیم! بیش از حد بر روی نتایج متمرکز نشوید و به جای آن از سفر شگفت‌انگیز پدر و مادر بودن لذت ببرید!