اختلال توجه در کودکان

اختلال توجه در کودکان

والدینی که به فرزندان خود اهمیت می‌دهند همواره به سلامت جسمی و روحی فرزندان خود اهمیت می‌دهند و همیشه فرزندان خود را به دقت زیر نظر دارند تا از ابتلای فرزندان خود به بیماری و آسیب جلوگیری کنند. در عین حال، بسیاری از والدین نگران و مضطرب هستند زیرا با کوچکترین نشانه‌ای حساسیت بالایی دارند. یکی از این نگرانی ها وجود ADHD یا اختلال نقص توجه در کودکان است.

اختلال نقص توجه یا ADHD یکی از اختلالات روانی رایج در کودکان است که باعث می شود کودکان در تمرکز و انجام کارها دچار مشکل شوند و گاهی اوقات زیاد صحبت کنند و انرژی زیادی نشان دهند. البته انرژی بالا لزوما به معنای ADHD نیست. به طور کلی، دلایل زیادی وجود دارد که چرا کودکان ممکن است بی توجه یا پرانرژی باشند، اما در کودکان بیش فعال، این ویژگی ها دائمی و شدید است.

اگر فکر می کنید فرزندتان به اختلال کم توجهی یا بیش فعالی مبتلاست، لطفا تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا بتوانیم شما را با جنبه‌های مختلف این اختلال آشنا کنیم.

انواع اختلال نقص توجه و بیش فعالی

اختلال نقص توجه یا بیش فعالی نوعی اختلال رفتاری رشدی در کودکان است. در این اختلال، کودک توانایی تمرکز و دقت روی یک موضوع را از دست می‌دهد و فعالیت بدنی غیر طبیعی و بسیار بالایی دارد. این ویژگی ها تمرکز طولانی مدت روی یک موضوع خاص را برای کودک دشوار کرده و فعالیت بدنی بیش از حد او را بی‌قرار می‌کند و به ایجاد شلوغی و سر و صدا می‌انجامد. اختلال نقص توجه با علائمی مانند عدم توجه، بیش فعالی و رفتار تکانشی همراه است. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است با یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز مواجه شوند.

اختلال نقص توجه کودکی یکی از شایع ترین اختلالات رفتاری در دوران کودکی و نوجوانی است. آمار نشان می‌دهد که تقریباً 3 تا 5 درصد از کودکان تا سن هفت .سالگی به این اختلال مبتلا می شوند. این اختلال معمولا در دوران دبستان و نوجوانی بروز می کند

بسیاری از موارد با افزایش سن افراد قابل درمان هستند. اما اگر این اختلال درمان نشود، ممکن است مشکلات اجتماعی و رفتاری جدی ایجاد شود. بنابراین شناخت علائم اختلال نقص توجه و درمان آن‌ها در مراحل اولیه اختلال بسیار مهم است.

علت اصلی اختلال نقص توجه در کودکان هنوز به طور کامل و قطعی مشخص نشده است. البته مطالعات و بررسی‌ها در زمینه اختلال نقص توجه نشان می‌دهد که ساختار مغز افراد مبتلا به این اختلال نسبت به افراد عادی تغییرات قابل توجهی دارد.

در بین سه نوع اختلال نقص توجه، سه نوع اختلال اساسی شناسایی شده است که عبارتند از:

1. بی توجهی اولیه: در این نوع اختلال، علامت اصلی بی توجهی مکرر و ناتوانی در حفظ تمرکز حین انجام کارها و فعالیت ها است. افراد مبتلا به این اختلال اغلب در کلاس یا در حین انجام وظایف دیگر حواسشان پرت می شود و از سایر همکلاسی ها عقب می مانند.
2. بیش فعالی و بیش‌ رانشی اولیه: این نوع اختلال با مشکلات بیش از حد، تکانشگری، حرکات نامناسب مانند بی قراری و ناتوانی در حفظ توجه همراه است. افراد مبتلا به این اختلال را می توان کودکان شیطان و دلقک های کلاس نامید. این مشکلات می تواند باعث شود که فرد دچار مشکلات رفتاری جدی شود.
3. ترکیبی: این نوع اختلال شامل ترکیبی از بی توجهی و اختلال بیش فعالی- تکانشگری است. در این شرایط، افراد به طور همزمان از مشکلات نقص توجه، بیش فعالی و تکانشگری رنج می برند.

علائم و نشانه های اختلال نقص توجه یا بیش فعالی

به طور کلی، علائم و نشانه های ADHD شامل موارد زیر است:

• بی توجه در رفتار و گفتار: کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی یا بیش فعالی اغلب در اکثر موقعیت ها به گفتار و رفتار خود بی توجه هستند و در تمرکز بر کار و انجام مسئولیت های خود مشکل دارند، این کودکان اغلب در طول روز بی توجه هستند. رویا می‌بافند.
• بیش فعال و پر جنب و جوش: کودکان بیش فعال معمولاً تحریک پذیر می شوند و با حداقل تحریک محیطی تمرکز و دقت خود را از دست می دهند. نشستن طولانی مدت در یک مکان برای این کودکان بسیار سخت و غیرممکن است. به نظر می‌رسد آن‌ها انرژی بی پایانی دارند.

 به طور کلی برای تشخیص این بیماری در کودکان باید به زندگی روزمره آن ها توجه شود. به عنوان مثال، کودک مبتلا به اختلال نقص توجه ممکن است در انجام تکالیف در خانه به دلیل بی توجهی در کلاس مشکل داشته باشد. علاوه بر این، او ممکن است در حفظ دوستی ‌ها دچار مشکل شود، زیرا رفتار تحریک‌ آمیز و بدون فکر او می‌تواند خشم و آزار همسالانش را برانگیزد.

چگونه تشخیص دهیم که کودک بیش فعالی دارد؟

به طور کلی، اختلال نقص توجه یا بیش فعالی را می‌توان توسط یک روانشناس یا روانپزشک مجاز تشخیص داد. بنابراین اگر کودک شما مشکوک به این بیماری است توصیه می شود در اسرع وقت او را به بهترین بخش روانشناسی و روانپزشکی ارجاع دهید تا پس از تایید و تشخیص در اسرع وقت روند درمان آغاز شود. لازم به یادآوری است که عدم تشخیص و درمان ADHD در دوران کودکی می تواند منجر به عواقب و عوارض جبران ناپذیری در سلامت روان کودک شما در آینده و بزرگسالی شود.

درمان اختلال بیش فعالی

بسیاری از والدینی که کودکان بیش فعال دارند از مراجعه به پزشک و شروع روند درمانی بسیار می‌ترسند و از آن اجتناب می‌کنند زیرا نگران داروهایی که کودک مصرف می‌کند و عوارض جانبی قرص های نقص توجه هستند. اما باید گفت که اگر این اختلال به درستی تشخیص داده شود، مصرف قرص ها و داروهای مربوطه ضروری است و عدم رعایت دستورات و روند درمانی پزشک می‌تواند آسیب های جدی و جبران ناپذیری به کودک وارد کند.

خوشبختانه در حال حاضر داروهای بسیار رضایت بخش و مفیدی برای درمان اختلالات توجه در کودکان وجود دارد که والدین می توانند با خیال راحت و با تجویز پزشک متخصص از آن ها استفاده کنند. همچنین باید گفت که هنوز درمان غیر دارویی برای اختلال کم توجهی بیش فعالی وجود ندارد و روش های گفتار و رفتار درمانی برای این بیماری بی اثر است. البته استفاده از تکنیک های رفتاری مناسب به روند درمانی کودک کمک می کند اما به خودی خود نمی‌تواند مفید باشد.

نحوه برخورد والدین با کودک مبتلا به نقص توجه یا بیش فعالی

تربیت کودک مبتلا به ADHD می تواند برای والدین یک کار سخت و استرس زا باشد. کودکان مبتلا به این اختلال معمولاً عملکرد خوبی در کلاس ندارند و تکالیف خود را انجام نمی دهند. همچنین اخراج از مدرسه و کلاس نیز در بسیاری از کودکان دیده می شود. علاوه بر این، میزان صدمات و آسیب های جسمی ناشی از رفتارهای پرخطر در این کودکان معمولاً بیشتر از سایرین است، بنابراین نیاز به مراقبت و نظارت دائمی دارند.

در ادامه این مقاله به برخی از رفتارهای راهبردی والدین نسبت به کودک مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی پرداخته خواهد شد.

- به کودک توجه مثبت داشته باشید، این به طور قابل توجهی بر کاهش توجه کودک تاثیر می گذارد

- ارائه دستورالعمل های موثر. مطمئن شوید که توجه کامل فرزندتان را قبل از دادن راهنمایی به خود جلب کرده اید و مطمئن شوید که او گوش می دهد. برای این کار می‌توانید سایر محرک های محیط مانند تلویزیون را خاموش کنید و سپس از طریق تماس چشمی و لمس فیزیکی کودک (مثلاً گذاشتن دست روی شانه های او) از او بخواهید تا کاری مفید انجام دهد. مثلا اتاقش را تمیز کنید. می‌توانید از او بخواهید آنچه را که شنیده تکرار کند تا مطمئن شوید که آنچه شما گفته‌اید را فهمیده است.

- با فرزندتان مهربان باشید و او را تشویق کنید، تمجید به او انگیزه می‌دهد. همچنین می‌توانید برای اهداف خاصی به کودک خود پاداش دهید، گفته می شود تشویق و پاداش دادن روشی مفید و موثر در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه است.

در ادامه برای مطالعه بیشتر در مورد اختلال توجه در کودکان و همچنین خرید کتاب از سایت کلبه کتاب کودک می توانید به لینک‌های زیر مراجعه نمایید.

• کلیدهای آموختن درباره کودکان کم توجه و پیش فعال
• باشگاه مغز کودکان توجه و تمرکز1

کلام پایانی

در این مقاله توضیح مختصری در مورد اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و اهمیت تشخیص و درمان آن ارائه شده است. سپس علل مختلف این اختلال از جمله عوامل محیطی مورد بررسی قرار گرفت. به طور مفصل علائم و نشانه‌ های ADHD و همچنین تأثیر آن بر زندگی روزمره افراد مبتلا به این اختلال را توضیح دادیم. سپس روش های مختلف درمانی برای این اختلال از جمله رفتار درمانی، داروهای موثر مورد بحث قرار گرفت. در ادامه به داروهای مناسب برای درمان اختلالات نقص توجه پرداخته شد. در پایان بر اهمیت هماهنگی با تیم متخصص و نیاز به برنامه درمانی مناسب با توجه به نیاز هر فرد تاکید شد.